Ang aking KATABI

Ang katabi kong gwapo na si Bryan G. Bueno. Siya ay sobrang gulo, sobrang kulit pero masaya siyang katabi lalo na kapag ikaw ay nababagot.
Malusog ang kanyang pangangatawan at sobrang takaw kumain.
Mahilig din siyang maglaro ng (LoL) League of Legends katulad ko pero hindi naman namin pinapabayaan ang aming pagaaral. Tamang balanse lang ng pagaaral at paglalaro.
Inaasar siya ng iba na "BATOK" dahil ang itim ng kanyang batok. Hindi ko nga rin alam kung bakit ang itim ng batok niya, siguro ay pawisin siya o dahil sobrang init lang talaga paglumalabas siya.
Magaling siya sa asignaturang Araling Panlipunan at mahilig din siya sa mga gera halos kabisado niya yata ang libro namin sa Araling Panlipunan. Yan ang aking katabi na si Bryan G. Bueno.

Read More ->>

Kasalukuyan,at Buhay ng Kinabukasan ni Pat V. Villafuerte

NOON, ang bawat paghakbang ay isang pagtalunton,

isang pagtahak sa matuwid na landas upang marating ang paroroonan

gaano man ito kalapit,

gaano man ito kalayogaano man ito kakitid,

gaano man ito kalawak

kaunti man o marami ang mga paang humahakbang

mabagal man o mabilis, pahintu-hinto man o tuloy-tuloy

ang bawat paghakbang ay may patutunguhan.

ang bawat paghakbang ay may mararating.

  ang bawat paghakbang ay may pagsasakatuparan.

hindi na mabilang ang paghakbang na naganap sa ating kasaysayan

paghakbang na pinuhunanan ng pawis, dugo at luha

paghakbang na kinamulatan ng maraming pagsubok,pangamba at panganib

mula pa sa panahon ng kawalang-malay

hanggang sa panahon ng walang humpay na pananakop,

digmaan at kasarinlanat

hanggang sa kontemporaryong panahon ng makinasyon

sumibol ang kayraming kulturang sinangkutsa sa ating diwa’t kamalayan

kulturang may ritmo ng pag-awit,may kislot ng pagsayaw,

may haplos ng pag-aalay, may lambing ng panunuyo

at tangis ng pamamaalam.

ito ang ating tinalunton, ito ang bunga ng ating paghakbang:

ang kulturang ipinamana sa atin ng nakaraan.

NGAYON, sa panahon ng pagkamulat at maraming pagbabago,

binhing nakatanim ang maraming kulturang

nag-uumapaw sa ating diwanagbabanyos sa ating damdamin

nag-aakyat sa ating kaluluwasinubok ng maraming taon

inalay sa mga bagong sibol ng panahonanumang kulay,

anumang lahi, anumang edad, anumang kasarian

ang kultura’y pinayayabong

nang may halong sigla at tuwa,

nang may kasalong pagsubok at paghamon

kulturang sinusuyod ng kapuri-puring ugali at marangal na kilos

kulturang inihahain ng pagsamba’t prusisyon

kulturang sinasalamin ang pasko’t pistang-bayan

kulturang pinaaawit ng pasyon at pagsasabuhay ng Poon

kulturang patuloy na sumisibol at ipinapupunla ng tradisyon:

pampamilya, pang-eskuwela, pampolitika, panrehiyon at pambansa

na dinilig ng maraming pagpapaalala, paggabay at patnubay

at pinayaman ng makukulay na karanasan

kulturang inihain at tinanggap, sinunod at isinakatuparan

ito ang regalo ng kulturaregalo ng kasalukuyan.

BUKAS, ang kulturang itinudla ng nakaraanat inireregalo ng kasalukuyan ay bubuhayin ng kinabukasan

at mananatiling repleksyon ng kabutihankulturang gagalang sa mga bata’t matanda

kulturang rerespeto sa mga babae’t may kapasanan

kulturang luluklok ng pagbabayanihan at pagkakapatiran

kasaliw ng mga awiting bayan at katutubong sayaw

katali ng pagsasadula’t pagbabalagtasan

diwang marangal ang ipupunla. kariringgan ng maraming wika

magkakapantay sa kalayaan at karapatan

magsasama-sama, magkakapit-bisig, magtutulung-tulungan

habang patuloy na humahakbang upang galugarin pa

ang kulturang pagyayamanin ng ating lahing

lahing magitingng lahing kapuri-puring lahing marangal.

Read More ->>

Kay Estella Zeehandelaar Salin ni Ruth Elynia S. Mabanglo Mula sa Mga Liham ng Isang Prinsesang Javanese Japara, Mayo 25, 18

 Ibig na ibig kong makakilala ng isang “babaeng moderno,” iyong babaeng malaya, nakapagmamalaki’t makaakit ng aking loob! Iyong masaya, may tiwala sa sarili, masigla’t maagap na hinaharap ang buhay, puno ng tuwa at sigasig, pinagsisikapan hindi lamang ang sariling kapakanan at kundi maging ang kabutihan ng buong sangkatauhan.  Buong kasabikan kong sinasalubong ang pagdating ng bagong panahon; totoong sa puso’t isip ko’y hindi ako nabibilang sa daigdig ng mga Indian, kundi sa piling ng aking mga puting kapatid na babae na tumatanaw sa malayong Kanluran.

  Kung pahihintulutan lamang ng mga batas ng aking bayan, wala akong ibig gawin kundi ang ipagkaloob ang sarili sa mga nagtratrabaho’t nagsisikap na bagong kababaihan ng Europe; subalit nakatali ako sa mga lumang tradisyong hindi maaaring suwayin. Balang-araw maaaring lumuwag ang tali at kami’y pawalan,ngunit lubhang malayo pa ang panahong iyon. Alam ko, maaaring dumating iyon, ngunit baka pagkatapos pa ng tatlo o apat na henerasyon. Alam mo ba kung paano mahalin ang bago at batang panahong ito ng buong puso’t kaluluwa kahit nakatali sa lahat ng batas, kaugalian at kumbensyon ng sariling bayan? Tuwirang sumasalungat sa kaunlarang hinahangad ko para sa aking mga kababayan ang lahat ng mga institusyon namin. Wala akong iniisip gabi’t araw kundi ang makagawa ng paraang malabanan ang mga lumang tradisyon namin. Alam kong para sa aking sarili’y magagawa kong iwasan o putulin ang mga ito, kaya lamang ay may mga buklod na matibay pa sa alinmang lumang tradisyon na pumipigil sa akin; at ito ang pagmamahal na inuukol ko sa mga pinagkakautangan ko ng buhay, mga taong nararapat kong pasalamatan sa lahat ng bagay. May karapatan ba akong wasakin ang puso ng mga taong walang naibigay sa akin kundi pagmamahal at kabutihan, mga taong nag-alaga sa akin ng buong pagsuyo?   Ngunit hindi lamang tinig nito ang umaabot sa akin; ang malayo, marikit at bagong-silang na Europe ay nagtutulak sa aking maghangad ng pagbabago sa kasalukuyang kalagayan. Kahit noong musmos pa ako’y may pang-akit na sa aking pandinig ang salitang “emansipasyon”; may isang naiibang kabuluhan ito, isang kahulugang hindi maaabot ng aking pang-unawa. Gumigising ito para hangarin ang pagsasarili at kalayaan- isang paghahangad na makatayong mag-isa. Ang puso ko’y sinusugatan ng mga kondisyong nakapaligid sa akin at sa iba, buong lungkot na pinag-aalab ang mithiin kong magising ang aking bayan.  Patuloy na lumapit ang mga tinig na galing sa malayong lupain, umaabot sa akin, at sa kasiyahan ng ilang nagmamahal sa akin at sa kalungkutan ng iba, dala nito ang binhing sumupling sa aking puso, nag-ugat, sumibol hanggang sa lumakas at sumigla.  Ngayo’y kailangang sabihin ko ang ilang bagay ukol sa sarili upang magkakilala tayo. Panganay ako sa tatlong babaing anak ng Regent ng Japara. Ako’y may anim na kapatid na lalaki at babae. Ang lolo kong si Pangeran Ario Tjondronegoro ng Demak ay isang kilalang lider ng kilusang progresibo noong kapanahunan niya. Siya rin ang kaun-aunahang regent ng gitnang Java na nagbukas ng pinto para sa mga panauhin mula sa ibayong dagat-ang sibilisasyong Kanluran. Lahat ng mga anak niya’y may edukasyong European, at halos lahat ng iyon (na ang ilan ay patay na ngayon) ay umiibig o umibig sa kanlurang minana sa kanilang ama; at nagdulot naman ito sa mga anak nila ng uri ng pagpapalaking nagisnan nila mismo. Karamihan sa mga pinsan ko’t nakatatandang kapatid na lalaki ay nag-aral sa Hoogere-Burger School, ang pinakamataas na institusyon ng karunungang matatagpuan dito sa India. Ang bunso sa tatlong nakatatandang kapatid kong lalaki’y tatlong taon na ngayong nag-aaral sa Netherlands at naglilingkod din naman doon bilang sundalo ang dalawa pa. Samantala, kaming mga babae’y bahagya nang magkaroon ng pagkakataong makapag-aral dahil na rin sa kahigpitan ng aming lumang tradisyon at kumbensyon. Labag sa aming kaugaliang pag-aralin ang mga babae, lalo’t kailangang lumabas ng bahay araw-araw para pumasok sa eskwela. Ipinagbabawal ng aming kaugalian na lumabas man lamang ng bahay ang babae. Hindi kami pinapayagang pumunta saan man, liban lamang kung sa paaralan, at ang tanging lugar na pagtuturong maipagmamalaki ng siyudad namin na bukas sa mga babae ay ang libreng grammar school ng mga European.  

    Nang tumuntong ako ng ikalabindalawang taong gulang, ako ay itinali sa bahay-kinailangang “ikahon” ako. Ikinulong ako at pinagbawalang makipag- uganayan sa mundong nasa labas ng bahay, ang mundong hindi ko na makikita marahil liban kung kasama ko na ang mapapangasawang estranghero, isang di- kilalang lalaking pinili ng mga magulang ko, ang lalaking ipinagkasundo sa akin nang di ko namamalayan. Noong bandang huli, nalaman kong tinangka ng mga kaibigan kong European na mabago ang pasyang ito ng mga magulang ko para sa akin, isang musmos pa na nagmamahal sa buhay, subalit wala silang nagawa. Hindi nahikayat ang mga magulang ko; nakulong ako nang tuluyan. Apat na mahahabang taon ang tinagal ko sa pagitan ng makapal na pader, at hindi ko nasilayan minsan man ang mundong nasa labas.  Hindi ko alam kung paano ko pinalipas ang mga oras. Ang tanging kaligayahang naiwan sa aki’y pagbabasa ng mga librong Dutch at ang pakikipagsulatan sa mga kaibigang Dutch na hindi naman ipinagbawal. Ito-ito lamang ang nag-iisang liwanag na nagpakulay sa hungkag at kainip-inip na panahong iyon, na kung inalis pa sa akin ay lalo nang nagging kaawa-awa ang kalagayan ko. Lalo sigurong nawalan ng kabuluhan ang buhay ko’t kaluluwa. Subalit dumating ang kaibigan ko’t tagapagligtas-ang Diwa ng panahon; umalingawngaw sa lahat ng dako ang mga yabag niya. Nayanig sa paglapit niya ang palalo’t matatag na balangkas ng mga lumang tradisyon. Nabuksan ang mga pintong mahigpit na nakasara, kusa ang iba, ang iba nama’y pilit at bahagya lamang ngunit bumukas pa rin at pinapasok ang mga  di-inanyayahang panauhin.  Sa wakas, nakita kong muli ang mundo sa labas nang ako’y maglabing-anim na taon. Salamat sa Diyos! Malalabasan ko ang aking kulungan nang Malaya at hindi nakatali sa isang kung sinong bridegroom. At mabilis pang sumunod ang mga pangyayari nagpabalik sa aming mga babae ng mga nawala naming kalayaan.  Nang sumunod na taon, sa oras ng pagtatalaga sa poder ng bata pang prinsesa (bilang Reyna Wilhemina ng Netherland), “opisyal” na inihandog sa amin ng mga magulang namin ang aming kalayaan. Sa kauna-unahang pagkakataon sa aming buhay, pinayagan kaming umalis sa bayan naming at pumunta sa siyudad na pinadarausan ng pagdiriwang para sa okasyong iyon. Anong dakila ng tagumpay iyon! Ang maipakita ng mga kabataang babaeng tulad namin ang sarili sa labas, na imposibleng mangyari noon. Nasindak ang “mundo” naging usap-usapan ang “krimeng” iyon na dito’y wala pang nakagagawa. Nagsaya ang aming mga kaibigang European, at para naman sa amin, walang reynang yayaman pa sa amin. Subalit hindi pa ako nasisiyahan. Lagi, ibig kong makarating sa malayo, mas malayo. Wala akong hangaring makipamista,o malibang. Hindi iyon ang dahilan ng paghahangad kong magkaroon ng kalayaan. Ibig kong malaya upang makatayo ng mag-isa, mag- aral, hindi para mapailalim sa sino man, at higit sa lahat, hindi para pag-asawahin nang sapilitan.  Ngunit dapat tayong mag-asawa,dapat, dapat. Ang hindi pag-aasawa ang pinakamalaking kasalanang magagawa ng isang babaeng Muslim. Ito ang pinakamalaking maipagkakaloob ng isang katutubong babae sa kanyang pamilya. At ang pag-aasawa para sa amin-mababaw pa ngang ekspresyon ang sabihing miserable. At paano nga ba hindi magkakaganoon, kung tila ginawa lamang para sa lalaki ang mga batas, kung pabor para sa lalaki at hindi para sa babae ang batas at kumbensyon; kung ang lahat ng kaluwaga’y para sa kanya lang. 

Read More ->>

Kaligirang Pangkasaysayan ng Tanka at Haiku Isinalin sa Filipino ni M.O. Jocson

 Ang Tanka at Haiku ay ilang anyo ng tula na pinahahalagahan ng panitikang Hapon. Ginawa ang Tanka noong ikawalo siglo at ang Haiku noong ika-15 siglo. Sa mga tulang ito layong pagsama-samahin ang mga ideya at imahe sa pamamagitan ng kakaunting salita lamang.   Ang pinakaunang Tanka ay kasama sa kalipunan ng mga tula na tinawag na Manyoshu o Collection of Ten Thousand Leaves. Antolohiya ito na naglalaman ng iba’t ibang anyo ng tula na karaniwang ipinahahayag at inaawit ng nakararami.  Sa panahong lumabas ang Manyoshu, kumawala sa makapangyarihang impluwensiya ng sinaunang panitikang Tsino ang mga manunulat na Hapon. Ang mga unang makatang Hapon ay sumusulat sa wikang Tsino sapagkat eksklusibo lamang ang wikang Hapon sa pagsasalita at wala pang sistema ng pagsulat.Sa pagitan ng ikalima hanggang ikawalo siglo, isang sistema ng pagsulat ng Hapon ang nilinang na mula sa karakter ng pagsulat sa Tsina upang ilarawan ang tunog ng Hapon. Tinawag na Kana ang ponemikong karakter na ito na ang ibig sabihin ay “ hiram na mga pangalan”.    Noong panahong nakumpleto na ang Manyoshu, nagsimulang pahalagahan ng mga makatang Hapon ang wika nila sa pamamagitan ng madamdaming pagpapahayag. Kung historikal ang pagbabatayan, ipinahahayag ng mga Hapon na ang Manyoshu ang simula ng panitikan nilang nakasulat  na matatawag nilang sariling-sarili nila.   Maiikling awitin ang ibig sabihin ng Tanka na puno ng damdamin. Bawat Tanka ay nagpapahayag ng emosyon o kaisipan. Karaniwang paksa naman ang pagbabago, pag-iisa, o pag-ibig. Tatlumpu’t  isa ang tiyak na bilang ng pantig na may limang taludtod ang tradisyunal na Tanka. Tatlo sa mga  taludtod ay may tig-7 bilang ng pantig samantalang tig-5 pantig naman ang dalawang taludtod. Nagiging daan ang Tanka upang magpahayag ng damdamin sa isa’t isa ang nagmamahalan (lalaki at babae). Ginagamit din sa paglalaro ng aristocrats ang Tanka, kung saan lilikha ng tatlong taludtod at dudugtungan naman ng ibang tao ng dalawang taludtod upang mabuo ang isang Tanka.    Gaya nga nang naipahayag na sa unang bahagi ng tekstong ito, noong ika-15 siglo, isinilang ang bagong anyo ng pagbuo ng tula ng mga Hapon.  Ang bagong anyo ng tula ay tinawag na Haiku.    Noong panahon ng pananakop ng mga Hapon sa Pilipinas lumaganap nang lubos ang Haiku. Binubuo ng labimpitong pantig na nahahati sa tatlong taludturan.   Ang pinakamahalaga sa Haiku ay ang pagbigkas ng taludtod na may wastong  antala o paghinto .Kiru ang tawag dito o sa Ingles ay  cutting. Ang kiru ay kahawig ng sesura sa ating panulaan. Ang Kireji  naman ang salitang paghihintuan o “cutting word”. Ito ay kadalasang matatagpuan sa dulo ng isa sa huling tatlong parirala ng bawat berso. Ang kinalalagyan ng salitang pinaghintuan ay maaaring makapagpahiwatig ng saglit na paghinto sa daloy ng kaisipan upang makapagbigay- daan na mapag-isipan ang kaugnayan ng naunang berso sa sinundang berso. Maaari rin namang makapagbigay - daan  ito sa   marangal na pagwawakas.   Ang mga salita na ginagamit ay maaaring sagisag ng isang kaisipan. Halimbawa ang  salitang kawazu ay  “palaka” na nagpapahiwatig ng tagsibol. Ang shigure  naman ay “ unang ulan sa pagsisimula ng taglamig”. Mahalagang maunawaan ng babasa ng Haiku at Tanka ang kultura at paniniwala ng mga Hapon upang lubos na mahalaw ang mensaheng nakapaloob sa tula. 

Read More ->>

Tanka ni Ki no Tomonori Isinalin sa Filipino ni Vilma C. Ambat

Hapon 

Hi-sa-ka-ta no

Hi-ka-ri no-do-ke-ki

Ha-ru no hi ri 

Shi-zu ko-ko-ro na-ku 

Ha-na no chi-ru-ra - mu

Ingles

This perfectly still 

Spring day bathed in soft light

 From the spread-out sky

 Why do the cherry blossoms 

So restlessly scatter down?

Filipino  Payapa at tahimik 

Ang araw ng tagsibol 

Maaliwalas 

Bakit ang Cherry Blossoms

Naging mabuway.  

Haiku ni  Bashō  

Isinalin sa Filipino ni Vilma C. Ambat

Hapon 

ha-tsu shi-gu-re

sa-ru mo ko-mi-no wo 

ho-shi-ge na-ri 

Ingles 

An old silent pond...

A frog jumps into the pond,

splash! Silence again.

Filipino   

Matandang sapa  

Ang palaka’y tumalon 

Lumalagaslas

Read More ->>

Ang Hatol ng Kuneho Isinalin sa Filipino ni Vilma C. Ambat

Noong unang panahon, nang ang mga hayop ay nakapagsasalita pa, may isang tigreng naghahanap ng pagkain sa gubat. Sa kaniyang paglilibot, nahulog siya sa napakalalim na hukay.  Paulit-ulit na  sinubukan ng tigre ang makaahon, subalit siya ay nabigo. Sumigaw siya nang sumigaw upang humingi ng tulong subalit walang nakarinig sa kanya.   Kinabukasan, muling sumigaw ang tigre upang humingi ng tulong hanggang mapaos. Gutom na gutom at hapong-hapo na ang tigre. Lumupasay na lamang siya sa lupa. Naisip niyang ito na ang kaniyang kamatayan. Walang ano-ano ay nakarinig siya ng mga yabag. Nabuhayan siya ng loob at agad tumayo.“Tulong! Tulong!” muli niyang isinigaw.   “Ah! isang tigre!” sabi ng lalaki habang nakadungaw sa  hukay.   “Pakiusap! Tulungan mo akong makalabas dito,”  pagmamakaawa ng tigre. “Kung tutulungan mo ako, hindi kita makalilimutan habambuhay.”   Naawa ang lalaki sa tigre subalit naisip niyang baka kainin siya nito. “Gusto sana kitang tulungan subalit nangangamba ako sa maaaring mangyari. Patawad! Ipagpapatuloy ko na ang aking paglalakbay”, wika ng lalaki at nagpatuloy sa paglalakad.   “Sandali! Sandali! Huwag mong isipin iyan,”  pakiusap ng tigre. “Huwag kang mag-alala, pangako ko hindi kita sasaktan. Nagmamakaawa ako, tulungan mo ako. Kapag ako ay nakalabas dito tatanawin kong malaking utang na loob!”   Tila labis na nakakaawa ang tinig ng tigre kaya bumalik ang lalaki upang tulungan ito. Nakahanap siya ng  troso at dahan-dahan niyang ibinaba sa hukay. “ Gumapang ka dito,” sabi ng lalaki.   Gumapang ang tigre sa troso hanggang makaahon sa hukay. Nakita ng tigre ang lalaking tumulong sa kanya.  Naglaway ang tigre at naglakad paikot sa lalaki.   “Sandali!” Hindi ba nangako ka sa akin na hindi mo ako sasaktan? Ito ba ang paraan mo ng pagpapasalamat at pagtanaw ng utang na loob?” sumbat ng lalaki sa tigre.   “Wala na akong pakialam sa pangakong iyan dahil nagugutom ako! Hindi ako kumain nang ilang araw!” tugon ng tigre.   “Sandali! Sandali!” ang  pakiusap ng lalaki. “Tanungin natin ang puno ng Pino kung tama bang kainin mo ako.”   “Sige,” ang wika ng tigre. “Pero pagkatapos natin siyang tanungin, kakainin na kita. Gutom na gutom na ako.”   Ipinaliwanag ng tigre at ng lalaki sa puno ng Pino ang nangyari.   “Anong alam ng tao sa pagtanaw ng utang na loob?” tanong ng puno ng Pino. “ Bakit  ang mga dahon at sanga namin ang kinukuha ninyo upang mapainit ang inyong mga tahanan at maluto ang inyong mga pagkain? Mga taon ang binibilang namin upang lumaki. Kapag kami’y malaki na pinuputol ninyo. Ginagamit ninyo kami sa pagpapatayo ng inyong mga bahay at pagpapagawa ng inyong mga kasangkapan. At isa pa, tao rin ang humukay ng butas  na iyan. Utang na loob! Huwag ka nang magdalawang  isip, Tigre. Sige pawiin mo ang iyong gutom.” “O, anong masasabi mo doon?” tanong ng tigre habang nananakam at nginungusuan ang lalaki.   Sa mga sandaling iyon ay dumaan ang isang baka. “Hintay! Hintay!” pakiusap ng lalaki. “Tanungin natin ang baka sa kaniyang hatol.”   Sumang-ayon ang tigre at ipinaliwanag nila sa baka ang nangyari. Hiniling ng dalawa ang opinyon ng baka.   “Sa ganang akin, walang duda sa kung ano ang dapat gawin,”  wika ng baka sa tigre. “Dapat mo siyang kainin! Tingnan mo, mula nang kami ay maisilang naglilingkod na kami sa mga tao. Kaming mga baka ang nagbubuhat ng mabibigat nilang dalahin. Inaararo namin ang bukid upang makapagtanim sila. Subalit, ano ang ginagawa nila kapag kami ay tumanda na... pinapatay kami at ginagawang pagkain! Ginagamit nila ang aming balat sa paggawa ng kung ano-anong bagay. Kaya huwag mo na akong tanungin tungkol sa pagtanaw ng utang na loob. Kainin mo na ang taong iyan.”   “Tingnan mo, lahat sila ay sumasang-ayon sa akin. Kaya humanda ka na sa iyong kamatayan!” wika ng tigre habang bumubuwelo upang sakmalin ang lalaki.   Alam na ng lalaki na ito na nga ang kaniyang katapusan. Nang biglang dumating ang lumulukso-luksong kuneho.   “Sandali! Tigre! Sandali!” sigaw ng lalaki.   “Ano na naman!” singhal ng tigre.   “Pakiusap, bigyan mo pa ako ng huling pagkakataon.Tanungin natin ang kuneho para sa kaniyang hatol kung dapat mo ba akong kainin.”   “Ah! Walang kuwenta! Alam mong ang sagot niya. Pareho lang sa sagot ng puno ng Pino at ng baka.”   “Pakiusap, parang awa mo na!” pagsusumamo ng lalaki.   “O sige, pero huli na ito. Gutom na gutom na ako!” sagot ng tigre.   Isinalaysay ng tigre at ng lalaki ang nangyari. Matamang nakinig ang kuneho. Ipinikit ang kaniyang mga mata at pinagalaw ang kaniyang mahahabang tainga. Pagkalipas ng ilang sandali, muli niyang idinilat ang kaniyang mga mata. Malumanay at walang ligoy na nagsalita ang kuneho. “Naiintindihan ko ang inyong isinalaysay. Subalit kung ako ang magpapasya at magbibigay  ng mahusay na hatol dapat tayong magtungo sa hukay. Muli ninyong isasalaysay sa akin ang nangyari. Ituro ninyo sa akin ang daan patungo doon,” wika ng kuneho.   Itinuro ng tigre at ng lalaki ang hukay sa kuneho. “Tingnan natin, sabi mo nahulog ka sa hukay at ikaw naman ay nakatayo dito sa itaas”,  wika ng kuneho sa tigre at sa lalaki. “ Pumunta kayo sa mga posisyon ninyo noon, upang mapag-isipan ko pang mabuti ang aking hatol.” Tumalon agad ang tigre nang hindi nag-iisip. Ang nais lamang niya ay matapos agad ang usapan nang makain na niya ang tao. “Ah! ganito ang kalagayan ninyo noon. Ikaw, tigre ay nahulog sa hukay at hindi makaahon. Ikaw naman lalaki, narinig mo ang paghingi ng saklolo kaya tinulungan mo ang tigre. Ngayon maaari na akong magbigay ng aking hatol. Ang problemang ito ay nagsimula nang tulungan ng tao ang tigreng makalabas sa hukay”, paliwanag ng kuneho na tila may ibang kausap. “Sa ibang salita, kung ang tao ay hindi nagpakita ng kabutihan at iniwan ang tigre sa hukay, walang naging problema. Kaya naisip ko na magpatuloy ang tao  sa kaniyang paglalakbay at dapat na manatili ang tigre sa hukay. Magandang umaga sa inyong dalawa!” wika ng matalinong kuneho at nagpatuloy sa kaniyang paglukso.  

Read More ->>

Kaligirang Pangkasaysayan ng Pabula sa Korea

Ang mga hayop ay hindi lamang mga nilikhang gumagala sa kapatagan at kabundukan. Ang mga ito ay may simbolong ugnayan sa bansa at sa mga mamamayan nito. Sa Korea, mahalaga ang ginampanan ng mga hayop sa kanilang mitolohiya at kuwentong bayan . Ayon sa kanilang paniniwala, noong unang panahon daw ay may isang tigre at oso na nagnais maging tao. Nang bumaba sa lupa ang kanilang diyos na si Hwanin ( diyos ng kalangitan) ay humiling ang isang tigre at isang oso na maging tao. Ang sabi ni Hwanin ay magkulong sa kuweba ang dalawa sa loob ng 100 araw. Dahil sa marubdob na pagnanasang maging tao ay sumunod sa ipinag-uutos ang dalawa. Pagkalipas lamang ng ilang araw ay agad ding lumabas ang tigre subalit nanatili sa loob ng kuweba ang oso. Pagkalipas ng 100  araw ay may isang napakagandang babae ang lumabas ng kuweba. Ang babae ay natuwa sa kaniyang itsura at kinausap muli si Hwanin . Nagpasalamat siya sa diyos at muling humiling na sana ay magkaroon siya ng anak. Pinababa sa lupa ng diyos ang kaniyang anak na si Hwanung ( anak ng diyos ng kalangitan) at ipinakasal sa babae. Sila’y nagkaanak at pinangalanang Dangun. Si Dangun ay naging hari. Pinaniniwalaang dito nagsimula ang pagkakaroon ng simbolong hayop ang  iba’t ibang dynasty  sa Korea. 


 Ano ang pabula?          

Ang pabula ay isa sa mga sinaunang panitikan sa daigdig. Noong ika-5 at ika-6 na siglo bago si Kristo, may itinuring nang pabula ang mga taga-India. Ang karaniwang  paksa ng mga pabula ay tungkol  sa buhay ng itinuturing na dakilang tao ng mga sinaunang Hindu, si Kasyapa.         Lalong napatanyag ang mga ganitong kuwento sa Gresya. Si Aesop ang tinaguriang “Ama ng mga Sinaunang Pabula” dahil sa napabantog niyang aklat, ang Aesop’s Fable.          Ang pabula ay isang maikling kuwentong kathang-isip lamang. Karaniwang isinasalaysay sa mga kabataan para aliwin gayundin ang magbigay ng pangaral.  Ang mga tauhan ng kuwento ay pawang mga hayop. Mga hayop na kumakatawan o sumasagisag sa mga katangian o pag-uugali ng tao. Ang ahas halimbawa ay karaniwan nang nangangahulugan ng isang taong taksil. Ang pagong, makupad. Ang kalabaw, matiyaga. Ang palaka, mayabang. Ang unggoy o matsing, isang  tuso. Ang aso, matapat. Marami pang hayop ang may ibang pagpapakahulugan. Sa mga

bagay naman, ang rosas ay kumakatawan sa babae at sa pag-ibig. Ang bubuyog sa isang mapaglarong manliligaw.        Itinuturo ng pabula ang tama, patas, makatarungan at makataong ugali at pakikitungo sa ating kapwa. Ang mga pabula ay lumaganap dahil sa magagandang aral sa buhay na ibinibigay nito.   

Read More ->>

Niyebeng-itim ni Liu Heng Isinalin sa Filipino ni Galileo S. Zafra

 Paparating na ang bisperas ng Bagong Taon.  Nagpakuha ng litrato si Li Huiquan sa Red Palace Photo Studio, isang bagay na ayaw na ayaw niyang gawin, dahil pakiramdam niya, lalo pa siyang pinapapangit ng kamera.  Sinabihan na siya ni Tiya Luo na sapat na ang apat na piraso, ngunit nag-order siya ng labinlima.  Nagulat ang klerk.   “Kinse?”   “Kinse nga.”   “Hindi kami siguradong maganda pa rin ang litrato kapag ganoon karami.”   “Gusto ko sabi ng kinse!”   May pagkainis na sa kanyang boses at iyon lamang ang magagawa niya para mapigilan ang sarili na suntukin ang pangang iyon.  Nag-order siya ng kinse para hindi na siya bumalik pa sa susunod at ikinabuwisit niya ang ituring na kahangalan ang ganito.   Nang bumalik siya para kunin ang litrato, mas kabado siya kaysa nang kunin niya ang mga abo ng kanyang ina sa crematorium.  Tumalikod siya at lumakad papalayo dala ang balutang papel nang hindi pa muna sinusuri ang litrato, at nang nag-iisa na lamang, dinukot niya ang laman .  Labinlimang magkakatulad na litrato ang hawak niya, bawat isa ay nakatitig sa kanya nang may pare-parehong hitsura.  Sa kabuuan, mas maayos ang kinalabasan kaysa kanyang inaasahan.  Parang mas manipis ang kaniyang labi dahil nakatikom, nakatitig ang mga mata niya.  Hindi mo masasabing pangit.  Sa katunayan, mas guwapo siya kaysa sa maraming tao.  Wala siyang reklamo.   Dinala siya ni Tiya Luo sa komite sa kalye kung saan pinagpasa-pasahan sila.  Nakipag-usap sila sa iba’t ibang tao hanggang sa isang may katandaang opisyal ang nagbigay rin sa kanya ng lisensya para sa kariton.  Hindi naaprobahan ang kanyang aplikasyon para sa lisensya sa pagtitinda ng prutas dahil puno na ang kota.  Ang mga kontak ni Tiya Luo ay hindi makatulong o ayaw nang tumulong.  Mayroon na lamang lisensya para sa tindahan ng damit, sombrero at sapatos.  Wala nang pakialam si Huiquan kung anuman ang maaaring itinda.  Ang mahalaga, mayroon siyang magawa.  Nabalitaan niyang mas madali ang pagtitinda ng prutas,  mas mabilis ang kita; mas mabagal naman sa damit, at mas mababa pa ang tubo.  Nabalitaan din niyang kailangan niya ng maayos na tindahan o koneksiyong black- market para talaga mapatakbo ito.  Ngunit handa siyang sumubok.  Kailangang palakasin niya ang kanyang utak, at di matatakot magtrabaho, maaayos ang lahat.  Kahit maliit ang kikitain niya, hindi naman liliit pa iyon sa natatanggap niya bilang ulila, hindi ba?  Bahala na.   Paglabas nila mula sa compound ng gobyerno, nakabangga nila ang isang matabang mama na tinawag ni Tiya Luo na Hepeng Li.  Sabi ni Tiya Luo kay Huiquan na tawagin itong Tiyo Li.  Walang ideya si Huiquan kung hepe ito ng ano at kaninong tiyo ito, ngunit naaalala niya rito ang matatabang sumo wrestler ng Hapon.   “Hindi ka ba magpapasalamat kay Tiyo Li sa lahat ng tulong niya?”    Magalang na yumuko si Huiquan, isang ugaling natutunan niya sa kampo.Kailangang yumuko ang mga bilanggo sa lahat ng guwardya, inspektor, at tagamasid na nakikipag-usap sa kanila o nakatingin man lang sa kanila-  iyon ang pagsasanay.  Ginagawa na niya iyon dahil nakasanayan na.  Ngunit halos di siya napansin ng mama --  tila ito isang lalaking tumitingin ng kung anong paninda.  Pakiramdam ni Huiquan ay isa siyang basurahan o isang pirasong basahan na nais magtago sa isang butas.   “Ito ba siya?” tanong ng matabang mama kay Tiya Luo.   “Mabait siyang bata, tulad ng sabi ko.  Tingnan mo’t namumula na siya.”  Napatawa ang mama habang itinuon ang tingin kay Huiquan.   “Alam mo ba kung paano ka nakakuha ng lisensya gayong maraming retirado at walang trabaho ang di-makakuha?”   “Dahil … dahil kailangan ko ng trabaho?”   “Iyon lang ba?” mapanlibak ang ngisi ng mataba.   “Dahil isa akong ulila?” “Kinakalinga ka ng pamahalaan; tiyak kong alam mo iyan.  Huwag kang manggugulo at huwag kang sakim…   nagkamali ka na.  Kalimutan mo na iyon, dahil kapag umulit ka, wala nang tutulong sa iyo.”   “Gagawin ko anuman ang ipag-utos ng pamahalaan.”   Isa na naman sa maraming islogan sa kampo.  Nakabilanggo pa rin  ang kaniyang isip at damdamin kahit pinalaya na siya sa kampo.  Kahit si Tiya Luo ay tumangu-tango.  Saanman siya magpunta, laging may nagsasabi sa kaniya kung ano ang dapat at di-dapat gawin; sa pagtingin sa kanya nang mababa, umaangat ang kanilang sarili.  Namalagi siya sa bilangguan. Sila ay hindi at nararamdaman niya na ang mga babala, panlalait, at paalala ay para lang sa kaniya; gamitin ang ihian, walang dudura, bawal pumasok, limang yuan na multa -  lahat ay patungkol sa kaniya at tanging sa kanya lamang.  Habampanahon na may magpapahirap sa kaniyang buhay, magtuturo sa kaibahan niya at ng ibang tao, hihila sa kanya paibaba.  Gusto  niyang lumaban, pero wala siyang lakas.  Kaya magpapanggap siyang tanga, umiiwas sa mga nagmamasid at nagmamatyag,  Maraming taon na naman niyang ginagawa ito.    Masayang naglakad si Tiya Luo, di-pansin ang tamlay sa mukha ni Huiquan habang nakasunod ito na parang bilanggo.   “Halos Bagong Taon na.  Pwede kang manatili ngayong bagong taon sa amin.”   “Salamat, pero maayos na po ako…”   “Sa palagay ko’y matutuwa na ang ina mo.  Kung buhay siya, ipapangalandakan niya --  negosyante na ang anak ko; maganda ang kinabukasan niya; hindi na siya katulad nang dati.  Gusto kong pasalamatan mo ang nanay mo.”   “Sige po.”   “Bahala ka kung gusto mong mag-isa ngayong Bagong Taon pero hindi ibig sabihin na pwede kang uminom.”   “Huwag kayong mag-alala.”   “Hindi na maaga para mamili para sa Bagong Taon.  Isda, manok – kung ano- ano pa.  Kung hindi ka marunong magluto, pumunta ka rito at tuturuan kita.  Dapat lang na maayos ang Bagong Taon mo.  Pagkatapos, dapat magtrabaho na.  Ayusin mo at hahanapan kita ng nobya.  Ano sa palagay mo, bata?”   “Kayo ang masusunod.”   Ngumiti siya ngunit matamlay.  Ang isang yari sa kahoy at canvass  na ambi ay aabot ng sandaan o mahigit pa; kung may tatlong gulong, dagdag na tatlong daan pa mahigit.  Wala nang matitira para sa paninda.  Hindi pa nga nagsisimula’y kailangan na niyang humugot sa naipon ng kaniyang ina.  Kinabahan siya dahil wala na itong atrasan.   Isa o dalawang araw bago ang Bagong Taon, nakakita siya ng kakarag-karag at lumang tatluhang gulong na sasaksyan sa East Tsina Gate Consignment Store na 230 yuan ang halaga.  Ayos ang presyo pero napakasama ng kondisyon at di- masasakyan.  Mukhang maayos ang balangkas- kahit paano’y napanatili ang hugis; walang gulong, pero mapakikinabangan pa rin ang gilid at rayos ng gulong; walang kuliling , walang kadena, at walang tapakan, ngunit may preno at pedal.  Hindi siya makapagpasya at pinag-isipan niya sa lahat ng anggulo.  Nalibot na niya ang buong bayan.  Ang mga bagong sasakyan ay nagsisimula sa apat na raan, wala namang ipinagbibiling umaandar pang segunda mano.  Sa isang groseri, nakakita siya ng isang sasakyang yari sa kawayan na mukha namang matibay, ngunit parang may mali rito.  Kung magtitinda siya ng damit, kakailanganin niya ang tatluhang gulong – para naman presentable.   “Gusto mo nito? Para saan?”  Lumapit ang klerk sa kaniya.   “Kariton para sa mga damit.”   “Tamang-tama.  Hindi ka magsisisi.  Kung poste ng telepono, o kongkreto. O iba pang katulad, hindi ko ‘to irerekomenda.  Pero para lamang pala sa ilang tumpok ng damit.  Di ka gagastos ng higit sa sandaan sa pag-aayos nito, at pwedeng tumagal pa ng lima, anim na taon.”   “Bakit di-gumagalaw?”   “Matigas ang preno.  Aayusin ko.”   Ibinigay ni Huiquan ang pera, at kinaladkad ang walang gulong na sasakyan mula East Tsina Gate patungong Dongsi, at mula roon, papuntang Chaoyong Gate.  Dahil sa kanyang natatanging sasakyan, naging sentro siya ng atensyon, bagaman hindi naman nakapipinsala ang mga tingin sa kanya.  Matapos bumili ng ilang parte sa pagawaan ng bisikleta sa labasan ng Chaoyong Gate Boulevard, tinulak niya ang kanyang sasakyan patungong East Lane ng Kalyeng Spirit Run papasok sa gate ng bilang 18.  Ang berdeng bayong na nakasabit sa kalawanging hawakan ng sasakyan ay napuno ng tinimplang baka, dalawang pinakuluang manok, may yelong isda, apat na paa ng manok at isang bote ng alak – hapunan para sa Bagong Taon.  Binili niya at madaling nakuha dahil ayaw na ayaw niyang nakapila at wala naman siya talagang hinahanap para sa kanyang hapunan.  Mas iniintindi niya ang kaniyang sasakyan, ang kanyang bagong kaibigan, ang kaniyang tahimik na kasama.   Inimbitahan siya ni Tiya Luo para maghapunan, bisperas ng Bagong Taon.  Dumaan ito habang naglalagare siya ng kahoy, nakalambitin sa kaniyang bibig ang isang pirasong manok.  Tumanggi na muna siya.  May naamoy ang Tiya at inangat nito ang takip ng palayok.  Pinalalambot ang paa ng manok sa kumukulong sabaw.  Walang makikitang berde – hindi balanseng pagkain.  Sira na ang manggas ng kaniyang panlamig; puno ng kusot ang kaniyang sapatos at laylayan ng pantalon; marumi at mahaba ang kaniyang buhok.  Naawa si Tiya Luo sa kaniya, ngunit tumanggi pa rin si Huiquan.  Ginagamit pa rin niya ang kahoy na iniwan ni Hobo, desididong gumawa ng magandang patungan para sa kaniyang sasakyan.   Bumalik si Tiya Luo para imbitahan siyang manood ng TV -  nakatatawang palabas at iba pang kawili-wiling programa.  Hindi dapat palampasin.  Ngunit umiling siya, hindi man lang tuminag sa kaniyang paglalagare.  

“Marami pa po akong gagawin.”   “Hindi makapaghihintay kahit pagkatapos ng Bagong Taon.”   “Mas gugustuhin kong patapusin ninyo ako...”   “Marami namang panahon.  Huwag mong tapusin agad lahat.  Di ka dapat magpagod, Bagong Taon pa naman.”   Sa umpisa, panaka-naka ang mga paputok, ngunit dumalas ang ingay at pagsapit ng hatinggabi, akala mo’y sasabog na ang mundo.  Ibinaba ni Huiquan ang lagare at nagsalin ng alak.  Matagal na pinalambutan ang paa ng manok kaya halos matanggal na sa buto ang mga laman nito.  Tama naman ang pagkaluto, medyo matabang, marahil, kaya nilagyan niya ng kaunting toyo ang plato at isinawsaw niya ang laman dito, at kumain at uminom siya hanggang sa mamanhid ang kanyang panlasa.   Maaaninag sa kaniyang bintana sa kaniyang likod ang pula at berdeng ilaw paminsan-minsan.  Karangyaan kahit saan ka lumingon, mula sa mga taong kuntento sa kanilang buhay.  Ano ang balak ng milyong taong ito ?  Ano ang ipinagsasaya nila?     Siguradong hindi siya kabilang sa kanila.  Kung buhay si Ina, panahon iyon ng pagbabalot ng dumpling, iyong maliliit na pagkaing pumuputok sa bibig na parang kendi.  Gustung-gusto niya iyon.  Sa unang Bagong Taon niya sa kampo, pitumpu’t anim ang nakain niya sa isang upuan, hanggang sa mabusog siya nang sobra’t hindi na siya halos makaupo, at ginugol niya ang buong hapon sa paglalakad sa laruan.  Gayunman, kahit ang alaalang ito ay hindi nakapagpasaya sa kaniya.  Malagkit ang mga kamay niya dahil sa pinalambutang paa ng manok at sapin ng malagkit na baboy, at nahihilo na siya dahil sa alak.   Lumabas siya at tumayo sandali sa bakuran.  Walang lamig, walang hangin.  Makulay ang langit; maraming paputok sa lahat ng dako.  Ang bakuran, na may mahigit sa pito o walong talampakan ang luwang, ay tulad ng balon sa ilalim ng kumikinang na bughaw na langit.  Isang stereo ang bumubuga ng awit, iyong tunog na di-maintindihan.  Naiisip niyang mataba at pangit ang mang-aawit. Nakapanood na siya ng ganito sa TV – magagandang boses at ngiti ngunit pangit ang hitsura nila.  Kumikisay sila sa iskrin, ang mga kilos ay nagpapatingkad lamang sa kanilang kapangitan at ang mga awit nila ay ginagawang mga sigaw at halinghing.  Magagandang babae lamang dapat ang ipinakikita sa TV, subalit maaaring nagkukulang na ng suplay.  Bagaman lumalayo na si Huiquan sa mga babae, sumasagi pa rin sa isip niya ang imahen ng magagandang dalaga.  Wala sa mga ito ang kilala niya dahil labo-labo na ang mga ito sa kanyang utak – malalabong imahen na ang intensyon ay malinaw at tiyak.  May mga panahon, natatanging panahon, kung kailan pinapangarap niyang mapasasayaw niya sa kaniyang isip ang mga imahen.  Ngunit sa totoong mundo man o sa mundo ng ilusyon ay hindi niya mapasunod ang mga ito.  Walang magawa, napilitan siyang tanggapin ang kaniyang kahinaan.   Ang isip ni Huiquan ay nabaling sa malalaswang dingding  --  dingding ng banyo na ang mga sugat ay hindi mabura, ginulping dingding na halos iguho ng malalaswang pag-atake.  Kakaiba, malaswang isip at dumi ay kakatuwang napapagsama nang maayos doon, pinupuwersa siyang harapin ang maruming katawan na pinipilit niyang itago.  Mag-isa sa bisperas ng Bagong Taon, idinagdag niya ang sarili niyang mga pantasya sa mga naroon sa maruruming dingding.  Hindi pala ang mga babae kundi marahil sa sarili pala niya siya naririmarim.   Sa sarili niyang paraan, inalagaan niya ang kaniyang sarili.  Magulo, siyempre pa, ngunit gusto niya ang gayon, lihim, ligtas, at di-komplikado.  Mas maraming mapagtataguan sa kampo kaysa kaya nilang bilangin – taniman, maisan, daluyan ng irigasyon, di pa nabubungkal na bukid – na ang tanging nagmamasid sa kaniya ay ang langit sa itaas at ang lupa sa ibaba.  Nang naroon na siya, wala na siyang pagtingin kay Xiaofen, kaya wala nang direksyon ang kaniyang pagkahumaling.  Bahala na.  Alam niyang pinaglalaruan siya ng mga demonyo at wala siyang lakas para labanan ito.   Pagod na siya.  Paubos na ang mga pagputok.  Ang madalang nang pagputok ay nagpatingkad sa kalaliman ng gabi.  Puno na ang mg tao ng kasiyahan, pagkain, at laro, at oras ba para matulog ang lungsod, bago magbukang-liwayway.  Wala siyang kasama, at pakiramdam niya’y nawawala siya.  Labas sa kaniyang mga pantasya, wala siyang makitang babae na karapat-dapat sa kaniyang pagmamahal.   Si Luo Xiaofen, wala na sa kanyang isip, ay hinding-hindi ang babaeng iyon.  Hindi pa niya nakikita ito simula nang lumabas siya.  Nagbabakasyon ito sa Harbin kasama ng kaniyang nobyo, isang assistant  sa kolehiyong normal, at isang gradwadong mag-aaral sa matematika si Luo – isang tambalang itinadhana ng langit.  Ibinalita ni Tiya Luo, masaya at nagmamalaki, na magpapakasal na ang dalawa sa Mayo.  Si Luo Xiaofen – kababata ni Hiuquan, sabay silang nag- elementarya hanggang gitnang paaralan, ngunit ngayon, wala na siyang pagkakatulad.  Nasa Harbin si Luo, samantalang siya, nasa kalyeng Spirit Run, sa isang madilim na sulok, gumagawa ng hamak na bagay.  Ngunit ito ang tadhana.  Hinahamak siyang lagi ng tadhana.   Sa unang araw ng bagong taon, pinagkaabalahan niya ang kaniyang sasakyan, sa ikalawang araw, inilabas iyon para paandarin.  Tuwang-tuwang siya sa mga sisidlang ginawa niya.  Nagbisekleta siya para tingnan ang mga pakyawan, para pag-aralan ang mga lokasyon nito.  Sa ikalima pa ang takdang pagbubukas ng mga ito, tila pinagkaisahan siya.  Walang magagawa hanggang sa araw na ito.   Matapos sumulat sa Instruktor Politikal Xue at ipadala ang liham, dumaan si Huiquan sa isang tindahan ng libro at bumili ng mga kopya ng “Mga Multo sa Isang Lumang Sementeryo at Mga Babaeng Ahas”.  Pagbalik sa bahay, humilata siya’t nagbasa habang kinaing-isa-isa ang saging.  Nitong mga nagdaang araw, nakaubos siya ng isang piling hanggang sa naging madulas ang kanyang bituka at napapapunta sa inodoro buong araw.  Maayos naman ang mga libro; hindi lang siya makaalala ng istorya.  Kaya’t binabasa niyang muli, at parang bago at kawili-wili pa rin sa ikalawang pagbasa.  Matapos niyang basahing muli ang mga libro, itinabi niya ito at ang mga pader ay tila blangko at maputla.  Saging pa.  Itinuturing na niyang mga gago ang mga awtor.  Nakababato.  Gayon pa rin bukas, at may pakialam ba siya ?  Ano ang pagkakaiba ng malaki at maliit na daga ?  Parehong pangit; parehong patagu-tago.   Ibinigay kay Huiquan ang pwesto sa may daanan sa timog ng Silangang tulay.  Dito ang mga numero ay nakapinta nang puti sa mga ladrilyo na nasa isang mahabang hanay ng tigdadalawang kwadrado-yardang pwesto; ang iba ay okupado, ang iba ay hindi.  Matapos niyang ayusin ang kaniyang tindahan, tinakpan niya iyon ng ambi at inayos ang kaniyang sasakyan para magsilbing harap ng tindahan.  Sa bandang kaliwa niya ay ang daanang silangan-kanluran, sa bandang kanan, ang katapat nitong hilaga-timog.  Nasa tapat mismo ng paradahan para sa Eastbridge Department Store.  Nasa gilid siya ng alimpuyo ng mga tao, parang di humihinto.   Wala isa man lang na tumingin sa kaniyang paninda.  Pagod pa sa nagdaang okasyon, ang mga dumaraan ay palaiwas o bugnutin.  Ang kaniyang designasyong ay Timog 025.  Hindi magandang puwesto.  Siya ang ika-25 tindero ng damit sa isang mahabang yardang lugar.  Ang mga tindahan ng pagkain ay nasa hilagang bahagi ng kalye, na may di kulang sa anim na nagtitinda ng inihaw na kamote at ilan pang matatandang naglalako ng malamig na dalandan at halos bulok nang saging.   Napuno ng kulay berde sa kaniyang tindahan – isang bunton ng walong kulay-olibang kasuotang pang-army.  Isinampay niya ang ilan, inilatag ang iba, at isinuot ang isa.  Niloko siya ng matandang lalaki sa pakyawan.  Hindi maitinda ang mga kasuotan, panlamig na angora, at sapatos na gawa sa canvass. Ang naitinda lamang niya nang araw na iyon ay mga angora, madaling naubos ang dalawampung piraso.  Mangyari pa, iyon ang pain para sa iba pang paninda.  Ang pakyawan ay tres-diyes.  Ibinenta niya ang una ng apat na yuan at ang huli, sais-beinte.  Walang kinailangang magturo sa kaniya.  Natuto siya nang iabot sa kaniya ng unang kostumer ang pera ; huwag kang matataranta sa pera at kalimutan mo na ang pagiging magalang.  Sumigla siya, sa kung anumang dahilan; kumislap ang mata niya, at napanatag siya.  Sa wakas, isang bagay itong may kontrol siya.     Gusto sana niyang magtago ng isang gora para sa sarili.  Para itong Ku Klux Klan na talukbong – mga mata lamang ang makikita – at iyon ang kailangan ng nagtitinda.  Pakiramdam ni Huiquan ay makapangyarihan siya, tulad ng misteryosong matanda na naglalako ng minatamisan na nakatayo sa harap ng Eastbridge Department Store, sa dinaraanan mismo ng hangin, ilang oras na walang imik, walang kibot.  May mga kostumer siya – hindi marami, kaunti – ngunit hindi na matagalan ni Huiquan na panoorin siya, alam niyang maaari siyang sigawan nito kapag nagpatuloy pa siya.   “Sapatos na tatak-Perfection mula sa Shenzhen free economic zone.  Sapatos, tatak-Perfection, gawa sa Shenzen…”   Nagulat ang mga naglalakad sa sigaw niyang ito.  Narinig na niya ang ganitong pagtawag sa Gate ng Silangang Tsina at sa Bukanang Gate, ngunit hindi niya alam kung kaya niya ang ganito.  Mahirap, sa isip niya; hindi niya kaya.  Ngayon, alam na niyang mali siya sa pagtantya sa sarili.   “Mga blusang Batwing! Halikayo rito ! Tingnan ninyo !”   Sa pagkakataong ito, napakasama ng tunog, ngunit tila walang nagulat.  Ilan pang segundo, nasanay na ang mga mamimili sa kaniyang kakaibang sigaw.  Maipagkakamaling galing sa aso o sa kotse, at hindi pa rin papansinin ng mga namimili.   “Mga blusang Batwing!  Seksi, seksi, seksi, mga babae!”   Kung makasisigaw lang talaga siya ng kung anong malaswa para mapansin.  Buong araw, binantayan niya ang kaniyang tindahan, mula umaga hanggang oras ng hapunan, ngunit  wala siyang nabenta, isa man lang panlamig na angora o isang pares ng sapatos kaya --  wala maliban sa dalawampung angora.  Kahit iyon lang, ang may katandaang babae sa kaniyang kanan ay naiingit, dahil gayong mas matagal na ito rito, naibenta lamang nito ay pares ng medyas at dalawang panyo.  Ang tindahan sa kaliwa ay binabantayan ng isang lalaking dadalawampuin na muntik nang mapaaway sa isang kostumer dahil sa isang jaket na balat.  Ang sabi ng kostumer, iyon ay imitasyon; ipinilit ng tindero na tunay iyong balat.  Kinusot iyon ng kostumer at iginiit na imitasyon iyon mula sa ibang bansa.  Naubos na ang pasensya ng tindero.  Alam ni Huiquan na tunay iyong balat, ngunit hindi siya nakihalo sa gulo.  Walang dahilan para sumangkot.  Nang ang lalaki ay nag-alok sa kanya ng sigarilyo, tumanggi siya.  At siya naman ang nagsindi, di niya pinansin ang lalaki.  Wala siyang balak na mapalapit kaninuman.  Kailangang mag-ingat kapag sangkot ang ibang tao.   Siya ang huli sa hanay ng mga tindahan na nagsara ng araw na iyon.  Alas nuwebe na, kalahating oras matapos magsara ang department store.  Madilim ang paradahan, halos walang nagawa ang mga ilaw sa kalye; wala nang kostumer sa gabi.  Nagsasara na rin ang tindahan sa tapat, na binabantayan ng dalawang lalaki, ngunit kahit gabing-gabi pa, parang ayaw pa nilang tapusin ang araw; may lungkot at panghihinayang sa kanilang tinig.   “Medyas na nylon,  pasara na !  Otsenta sentimos ang isang pares … otsenta sentimos isang pares !  Paubos na ang medyas na nylon.  Huling tawag ! Medyas na nylon …   Dumaan ang kanilang sasakyan sa gilid ng kalye patungo sa daan, sa direksyon ng tore ng pamilyang Hu.  Pumedal ang isang tindero samantalang ang isa ay nakaluhod sa sasakyan at iwinawagayway ang isang pares ng medyas na nylon.  Sandali lang ang kanilang lungkot na mabilis na pinalitan ng pambihirang tuwa.  Ang kanilang mga tinig – isang mataas, isang mahina – ay iginala ng hangin sa gabi.  Sa sumunod na araw, nakabenta siya ng muffler.   Sa ikatlong araw, wala siyang naitinda.   Sa ikaapat na araw, wala pang kalahating oras pagkabukas niya ng tindahan, nakapagbenta siya ng kasuotang pang-army sa apat na karpintero na kababalik lamang sa Beijing mula sa timog.  Pagkagaling sa Estasyon ng Beijing, tumungo sila sa hardware  sa tore ng pamilyang Hu, at nang marating nila ang Silangang-tulay, nagkulay talong ang kanilang labi dahil sa lamig.  Naligtas ang kanilang mga balat ng kasuotang panlamig ni Huiquan, at ang kanilang pera ay mabilis niyang isinilid sa kaniyang bulsa.  Bago siya nakapagtinda, matamlay niyang hinarap ang negosyo, ngunit nagbigay ng inspirasyon ang pagbili ng mga karpintero.  Tiyaga ang susi para sa isang buhay na matatag.  Kahit sa pinakamalalang panahon, walang ibubunga ang mawalan ng pag-asa.  Mas mabuting maghintay kaysa sa umayaw, dahil walang makaaalam kung kalian kakatok ang oportunidad,  Hindi naman sa lahat ng pagkakataon ay malas ka, hindi ba ?  Nag-iisip si Huiquan.                                            


 Mula sa Raya : Pagbasa at Pagpapahalagang Pampanitikan  sa Filipino ni Aurelio S. Agcaoli,2005   

Read More ->>

Ang aking Guro

Aking gurong minamahal

na dapat bigyang parangal

sa kaniyang kabutihan

upang kami'y maturuan

Ako'y nagpapasalamat

sa lahat ng gurong tapat

nagbibigay katuparan

tunay na maaasahan

Kayo ay hinahangaan

nang maraming kabataan

tinuturing na bayani

at ang iba'y minimithi

Read More ->>

Pagbibigay Kapangyarihan sa Kababaihang Pilipino sa Pamamagitan ng Estadistikang Kasarian

Babae, pasakop kayo sa inyong asawa,” isang pahayag na hinango sa Banal na Aklat at naging panuntunan ng balana rito sa daigdig sa lahat ng panahon. Lahat ng bagay ay nagbabago kaya nga walang permanente sa mundo. Ang dating kiming tagasunod lamang ay natutong tumutol laban sa karahasan sapagkat hindi na matanggap ang dinaranas na kaapihan.  Kaniyang ipinaglaban ang sariling karapatan upang makapagpasiya sa sarili.  Lakas-loob din niyang hiningi ang karapatang maisatinig ang matagal nang nahimbing na pagnanasang maging katuwang hindi lamang sa tahanan kundi maging sa paghubog ng lipunan para sa isang maunlad, matahimik at kaaya-ayang kinabukasan. Sa ngayon, ang  kababaihan ay unti-unting na ring napahalagahan.  Hindi man ito maituturing na ganap dahil sa patuloy na mga karahasang pantahanan na pawang mga kababaihan ang nagiging biktima. Ang sexual harassment na madalas ay daing ng mga kababaihan ay nagdaragdag sa mga suliraning pambansa. Ang babae ay katuwang sa pamumuhay.  Hindi sila katulong na tagasunod sa lahat ng mga ipinag-uutos ng ilang nag-aastang “Panginoon”.  Sila’y karamay sa suliranin at kaagapay sa mga pangyayaring nagdudulot ng pait sa bawat miyembro ng pamilya. Tunay na ang mga kababaihan ay hindi lamang kasama kundi kabahagi sa pagpapaunlad ng bayan sa lahat ng panahon. Marami na ring samahan ang itinatag upang mangalaga at magbigay- proteksiyon sa mga kababaihan.  Ilan sa mga ito ay Gabriela, Tigil-Bugbog Hotline at marami pang iba.  Patuloy ang mga samahang ito sa pakikibaka upang sugpuin ang patuloy na diskriminasyon sa pagitan ng kalalakihan at kababaihan.  Layunin nilang mabigyan ng edukasyon at kamulatan sa mga karapatang dapat ipakipaglaban ng mga kababaihan. 

 - halaw sa Sandigan I(Kalipunan ng mga Banghay-Aralin sa Pagtuturo ng Filipino ) ni Lolita M. Andrada

Read More ->>

Pampalawak

1.       Mga Paningit Bilang Pampalawak

Mga paningit o ingkitik ang tawag natin sa mga katagang isinasama sa pangungusap upang higit na maging malinaw ang kahulugan ng mga paningit.

Halimbawa:

Ba, kaya, din/rin, sana, muna, na, nga, pala, man, yata, kasi, daw/raw, ho ,tuloy, naman, pa, po ,lamang/lang

2.       Mga panuring Bilang Pampalawak

Dalawang kategorya ng mga slita ang magagamit sa panuring: angpang-uri na panuring sa pangngalan o panghalip, at ang pangabay na panuring sa pandiwa, pang-uri, o kapwa pang-abay.

3.       Mga kaganapan ng Pandiwa Bilang Pamplawak

Ang iba’t ibang uri ng kaganapan ng pandiwa ay mga pampalawak din ng pangungusap

Read More ->>

Pangatnig

Pangatnig – ang tawag sa mga katagang nag-uugnay sa 

                    magkasunod na salita, parirala, o sugnay.

Dalawang pangkat ng Pangatnig:

1.        nag-uugnay ng dalawang magkatimbang na salita, parirala, o

     sugnay na kapwa makatatayong mag-isa.

v      at, saka, o, pati, ni, maging, ngunit, subalit, datapwat, pero, atb.

At, saka, pati – ginagamit kung nais lamang nating idagdag o isingit ang ikalawang salita o parirala o sugnay sa nauuna.

      Hal. Masustansyang pagkain ang prutas at gulay.

O, ni, at maging -  tinatawag na mga pangatnig na pamukod sa dahilang pinagbubukod nito ang mga kaisipang ating pinag-uugnay

      Hal. Ni saktan ni pagalitan ay hindi ko ginawa sa’yo.

Ngunit, subalit, datapwat, bagamat, at pero – ay tinatawag  na mga pangatnig na panalungat. Sinasalungat ng ikalawang kaisipan ang ipinahahayag ng nauuna.

      Hal. Bata pa si Red subalit siya’y responsible na.

     2.  nag-uugnay ng di-magkatimbang na salita, parirala, o sugnay.

v      Kung, kapag, pag, dahil sa, sapagkat, palibhasa, kaya, kung gayon, at sana

Kung, kapag, at pag – pangatnig na panubali.

      Hal. Uuwi ako kapag kasama ka.

Dahil sa, sapagkat, palibhasa – nagpapakilala ng sanhi o dahilan; Tinatawag na mga pangatnig na pananhi

Hal. Palibhasa’y matalino, hindi nag-aaral sa Ben.

                Kaya, kung gayon at sana – mga pangatnig na panlinaw;

             0 ginagamit upang  bigyang –diin o linaw ang kaisipang hatid ng

             sugnay na di-makapag-iisa.

                        Hal. Kung nag-aral ako, hindi sana ako bumagsak

Read More ->>